Odgovori na postavljena pitanja - Biologija

Crijevo možemo podijeliti na tanko i debelo crijevo, a svako od njih ima nekoliko dijelova:
TANKO CRIJEVO (intestinum tenue) sastoji se od:

• DVANAESNIKA (duodenum)
• PRAZNO CRIJEVO (jejunum) i
• VITO CRIJEVO (ileum)

• SLIJEPOG CRIJEVA (caecum)
• CRVULJKA (apendix)
• PRAVOG DEBELOG CRIJEVA (colon ascedens, transversum, descedens, sigmoideum)
• RAVNOG CRIJEVA (rectum)

Anatomski položaj crijeva u čovjeka i njegovi anatomski dijelovi

Stijenka crijeva stvara se uzdužne nabore (plica circulares) koji su prekriveni crijevnim resicama koje znatno povećavaju površinu sluznice crijeva. Sluznica crijeva (tunica mucosa) oblaže šupljinu crijeva i građena je od jednoslojnog cilindričnog epitela s mikrovilima i rahlog vezivnog tkiva (lamina propria) s krvnim, limfnim žilama i živcima. Sve crijevne resice prekrivene su jednoslojnim cilindričnim epitelom s mikrovilima, a između cilindričnih stanica nalaze se jednostanične žlijezde, tzv. vrčaste stanice koje luče gusti sekret tzv. mucus. U rahlom vezivnom tkivu (lamina propria) ispod epitela nalaze se i jednostavne cjevaste (tubulusne) žlijezde koje se otvaraju pri osnovi resica; a zovu se Liberkûhnove kripte (obložene su epitelom). Pri dnu Liberkûhnovih kripti dolaze dvije vrste posebnih stanica; jedne su žute (endokrine) stanice, a druge su Panethove stanice (luče izozime koji sudjeluju u obrani organizma i prisutne su u malom broju).

Građa stijenke tankog crijeva

Ispod lamine proprie kao zadnji dio sluznice dolazi tanak sloj glatkih mišićnih stanica tzv. lamina muscularis mucosae. Zatim dolazi sloj nešto gušćeg vezivnog tkiva podsluznice - submukoze (tunica submucosae). U duodenumu se u području submukoze nalaze Brûnerove žlijezde koje luče lužnati sekret kako bi neutralizirale kiseli sadržaj iz želuca i omogućile daljnju probavu hrane enzimimima gušterače. Ispod podsluznice nalazi se mišićni sloj (tunica muscularis) koji se najčešće sastoji od unutrašnje kružne (prstenaste) i vanjske uzdužne naslage. Vanjski sloj tkiva koji oblaže tanko crijevo je seroza (tanak sloj kubičnih stanica). Tanko crijevo postupno prelazi u debelo crijevo.

Kružni nabori stijenke crijeva, crijevne resice i mikrovili cilindričnog epitela koji pokriva crijevne resice znatno povećavaju unutrašnju površinu šupljine crijeva, a to je važno za resorpciju hrane koja se odvija u tankom crijevu. S obzirom da se u tankom crijevu završava probava i razgradnja tvari i vrši se resorpcija hrane (hrana se mora razgraditi na elementarne čestice i tek se onda može resorbirati) povećanje površine sluznice crijeva je ključno za učinkovitu resorpciju. Resorpcija hrane je to brža što je površina sluznice veća. Pri vršnom dijelu stanica epitela (baza mikrovila) stvaraju se pinocitozni mjehurići s hranjivim tvarima mjehurići se odvoje, prolaze kroz stanicu, stapaju se s bazalnom membranom i hrana se zatim resorbira kroz stijenku kapilare i tek tada ulazi u krv.

Stijenka debelog crijevo iste je građe kao i stijenka tankog crijeva osim što sluznica više nema crijevnih resica, cilindrični epitel sluznice ima puno vrčastih stanica, a rahlo vezivno tkivo (lamina propria) sadrži velik broj Liberkûhnovih kripti koje zajedno s vrčastim stanicama stvaraju puno mukoznog sekreta koji olakšava prolaz fekalne mase kroz crijevo. U debelom crijevu se još eventualno odvija resorpcija vode te se oblikuje fekalna masa U podsluznici debelog crijeva (tunica submucosa) su česti limfni čvorići (tzv. Payerove ploče) koji imaju obrambenu ulogu. Mišićni sloj (tunica muscularis) je relativno debeo i svojim kontrakcijama pomaže izbacivanju fecesa iz ravnog crijeva (rectuma).

LITERATURA:

• L. C. Junqueira, J. Carnerio, R. O. Kelley: OSNOVE HISTOLOGIJE, ŠK, Zagreb 2002
• Krmpotić - Nemanić J. Marušić: ANATOMIJA ČOVJEKA, Zagreb, Medicinska naklada 2001.

Adriana Ritec
Student 4. godine, smjer: profesor biologije i kemije
Prirodoslovno-matematički fakultet, Zagreb