Odgovori na postavljena pitanja - Biologija

Plazmatska membrana (naziva se još plazmalema ili stanična membrana) obavija stanicu i određuje njezin prostor te održava bitne razlike između staničnog sadržaja i okoline. Ona djeluje poput probirne pregrade. Sve biološke membrane građene su po istom principu, a izgrađuju ih lipidi i proteini te glikolipidi i glikoporteini.

Dvosloj lipida tvori strukturni matriks membrane. Membranski lipidi su amfipatske molekule (na jednom kraju hidrofilne, a na drugom hidrofobne) koje se međusobno spontano orijentiraju ovisno o tome nalaze li se u vodenoj sredini ili u nekom nepolarnom otapalu ili na granici dviju faza. U vodenoj sredini mogu se spontano složiti u dvosloj. Takav dvosloj djeluje poput dvodimenzionalne tekućine u kojoj molekule mogu lateralno difundirati. (model tekućeg mozaika, Singer i Nicolson 1972., slika 1.).

Membranski proteini su pretežno odgovorni za funkciju membrana. Oni djeluju kao specifični receptori, enzimi, prenositelji ili čine vodene kanale za prolaz hidrofilnih tvari kroz membranu. Proteini mogu biti uronjeni u lipidni dvosloj - integralni proteini, usidreni u njemu ili vezani površinski kao periferni proteini.

Šećeri ne dolaze samostalno već su kovalentno vezani za membranske proteine ili lipide. Nalaze se s vanjske strane plazmatske membrane, a ako su u unutrašnjosti eukariotske stanice, onda su okrenuti od citoplazme (prema unutrašnjosti membranskih vrećica npr. lizosoma). Uloga im je višestruka te su odgovorni i za međusobno prepoznavanje stanica.

Slika 1. Membranski proteini mogu prolaziti kroz lipidni dvosloj (1, 2), biti usidreni u njemu (3, 4) ili su pričvršćeni samo periferno (5, 6)

LITERATURA:

• M. KRSNIK RASOL: Biologija stanice,skripta

Anica Tresk
Student 4. godine, smjer: profesor biologije i kemije
Prirodoslovno-matematički fakultet, Zagreb